dört tekerlekten çekiş ne demek?
Dört tekerlekten çekiş sistemi ,4WD (Four wheel drive), AWD
(All Wheel Drive) veya 4x4, klasik sistemlerde otomobiller ya ön
üzerinde bulunan 2 tekerlek (önden
çekiş) veya arka aks mili üzerinde bulunan 2 tekerlek (arkadan çekiş)
beraber tahrik olurken bu sistemde yolun koşullarına ve ihtiyaca bağlı
olarak ön ve arka aks üzerinde bulunan 4 tekerlekte birlikte aynı anda
ve çoğu kez aynı güç oranlarında harekete geçirilirler. Başka bir
ifadeyle aracın motor gücü 4 tekere birden iletilmektedir.
Bu sistemi seri üretim olarak araçlarına uygulayan ilk firmalardan biri
olmuştur. Daha sonra 1980 yılında
sistemi biraz değiştirerek Quattro modelinde
uygulamış ve rallilerde büyük başarılar elde etmiştir. Ancak sistem
otomobil tarihinde ilk kez 1905 yılında Lotil marka araçta
uygulanmıştır.
4WD (4x4) sistemini her otomobil firması kendine has dizaynlarda
üretmektedir. Sisteme nereden bakılırsa bakılsın genel anlamda 3
kategori dikkatleri çekmektedir:
- 1.Gerektiği zaman kullanılan sistem
- 2.Daimi kullanılan sistem
- 2a . Akışkan kavramalı
- 2b . Kilitlenebilir orta diferansiyelli
- 3.Otomatik dört tekerleği döndüren sistem
Bu sistemlerden yüksek güçlü arabalarda direk sistem daha ekonomik
olduğu halde , orta ve düşük güçlü otolarda isteğe bağlı sistem daha
avantajlı ve ucuz çözüm yoludur.
- 1 .Gerektiği zaman kullanılan sistem : Bilinen standart
dişli kutusu arka tarafta
vardır ve araç normal olarak standart diferansiyel olarak
kullanılır. Ön taraftaki diferansiyel ihtiyaç halinde devreye
sokulur. Ön diferansiyelin devreye alınmasını sağlamak için ana
vites kutusunun arka tarafına ilave edilmiş bulunan bir transfer
kutusu kullanılır. Buna takviye vitesi denir.Takviye vitesinin
sağladığı yarar gerektiği zaman ön tekerleklere de gücün iletimini
sağlamak , zemin şartlarına göre tırmanma kabiliyetini artırmaktır.
- 2 . Daimi kullanılan sistem : Dört tekerin hepsine hareket
verilir. Ön ve arka akslar kilitlenebilen bir ara diferansiyel
yardımıyla bağlanmıştır.
- 2a . Akışkan kavramalı : Bu sistemde ön aks diferansiyeline
monte edilen akışkanlı kavrama kilitlenebilir diferansiyele
bağlıdır. Normal çalışma esnasında 4 teker döndürülür. Akışkanlı
kavrama ile hareket veren ve hareket ettirilen üniteler arasındaki
devir sayısı farkı az olduğundan bir kaymaya izin verilir. Arka
aksın tekerlekleri kaymaya başlarsa akışkanlı kavrama derhal
kilitlenir . Sürücünün bir müdehalesi gerekli değildir.
- 2b . Kilitlenebilir orta diferansiyelli : Orta ve arka
diferansiyel için hareketsiz durumda veya hareket esnasında kumanda
edilebilen bir diferansiyel kilidi monte edilmiştir. Böylelikle
sürücü her iki diferansiyeli ayrı ayrı veya ortaklaşa
kilitleyebilir.
- 3 . Otomatik dört tekerleği döndüren sistem : Bu sistemde ön
tekerleklerin üzerinde ve arka aks orta kısmında birer adet devir
sayısı sensörü , direksiyon simidinde ise dönüş açı sensörü
bulunmaktadır. Sensörler bilgileri okuyarak kumanda cihazına
iletirler . Kumanda cihazı bilgileri değerlendirerek komutlarını ön
tekerlek döndürme sisteminin açma kumanda şalterine ve kilitleri
devreye alma veya çözme şalterine verir. Kumanda etme ve kesma
aşağıda belirtilen ölçütlere göre yapılır:
- kayma
- taşıt hızı
- dönüş açısı
- zaman
- ayak frenine basılması
Bu sistemle en uygun çekiş ve kilitlenme sağlanmaktadır. Işıklı gösterge
aracılığıyla da 4 wd sisteminin kumanda durumu hakkında sürücü sürekli
olarak bilgi edinmektedir.
4 WD sisteminin faydaları
- 1.Yol yüzeyi ile olan temasın artması : 4wd sistemi buz üzerinde
normal araca nazaran 2,25 defa ıslak yollarda ise 1,66 defa daha
fazla çekiş gücünü yol yüzeyine aktarır. Motor gücü 4 tekere de
dağıldığından patinaj olayı da engellenir.
- 2.Yüksek viraj emniyeti : Motor gücü 4 tekere dağıldığından her
tekerleğe isabet eden güç 2 tekerli tahrik sisteminin yarısı
kadardır. Bu sayede viraja yüksek hızda girildiğinde tekerleklerin
viraj içinde olduğu yerde dönmesi engellenmiş olur. Neticede
lastikler daha yüksek yan kuvvetleri yol yüzeyine aktarabilirler .
Eğer istenmeyerek viraja hızlı girilmişse tehlikenin belirlenmesiyle
ayak gaz pedalından çekilince meydana gelen motor freni tüm
tekerleklere eşit olarak dağılacağından tehlikede daha kolay
bertaraf edilir.
- 3.Tüm yol koşullarında etkisi iyidir : Yumuşak ve gevşek
yollarda dağa tırmanmada , yan rüzgarların etkisinde ve aquaplaning
durumlarında en ideal yol tutuşu sağlamaktadır.
- 4.Lastik ömürlerini uzatır : 4 wd sisteminde patinaj olayı hemen
hemen önlenmiş olduğundan ömürleri belli bir şekilde artar.
- 5.Yakıt sarfiyatına etkisi : Sistemin getirdiği ağırlık ve
sürtünme kuvvetlerinin artması dolayısıyla düşük hızlarda yakıt
tüketimi fazladır. Ancak yüksek hızlara çıkıldıkça ters orantılı
olarak sürtünme kuvvetleri azalacağından yakıt tüketimi normalleşir.
Orijinal kaynak: dört tekerlekten çekiş. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Kategoriler